نام کتاب: بازی و یادگیری در فضای باز (اقدامات لازم برای کسب تجربه‌های کیفی برتر در محیط آزاد …)
نویسنده: جان وایت
مترجم: علی ایمانی
نشر: مدرسه
بازی، در انواع متنوع آن از مهم‌ترین شیوه‌های فعالیت برای کودکان خردسال در فضای باز است. از طریق این بازی‌ها که پایه و اساس یادگیری کودک دربارۀ جهان اطراف خود است، کودکان شادی و نشاط را می‌یابند و رشد جسمی، هوشی، احساسی، هیجانی و اجتماعی آن‌ها از این طریق پیشرفت می‌کند. امروزه همۀ استادان عرصۀ آموزش و تعلیم و تربیت و حتی روانشناسان آموزشی، مناسب‌ترین شیوۀ یادگیری برای کودکان خردسال را از طریق بازی، بخصوص در خارج از ساختمان، در طبیعت، جنگل، کنار دریا و رودخانه و یا محیط‌های الهام گرفته از آن‌ها می‌دانند.
این کتاب شامل فصل‌های زیر می‌باشد:
فصل اول: تامین مواد طبیعی در محیط‌های فضای باز
فصل دوم: پیش‌بینی لازم برای کسب تجربه‌های ذیروح در فضای آزاد
فصل سوم: پیش‌بینی لازم برای بازی با آب در فضای باز
فصل چهارم: پیش‌بینی لازم برای بازیهای تخیلی و خلاق در فضای باز
فصل پنجم: پیش‌بینی لازم برای بازی جسمی و حرکتی در فضای باز
فصل ششم: پیش‌بینی لازم برای بازی ساختمان‌سازی و پناهگاه‌سازی …
برای نمونه خلاصه‌ای از فصل اول در زیر آورده شده است:
فصل اول: تأمین مواد طبیعی در محیط‌های فضای باز
| مواد طبیعی مطلوب، برای تحقیق و بازی | مکان‌های دستیابی به آن‌ها |
| ماسه | شرکت‌های مصالح ساختمانی
توجه: اطمینان حاصل کنید که ماسه با درجه‌ی کیفیت عالی و برای بازی کودکان خردسال مناسب باشد. ترجیحاً ماسه سه بار شسته شده‌ی شفاف استفاده شود، هرچند هزینه‌ی بالایی دارد. ماسه‌ای که از خرد کردن ماسه سنگ تولید شده باشد ممکن است دارای ذرات بسیار ریزی باشد که نباید با تنفس فرو برده شود! |
| خاک | فروشگاه لوازم باغبانی و در مقادیر زیاد از مصالح ساختمانی که در این صورت احتمال آلودگی آن توسط سگ و گربه‌ی بیماری‌زا کمتر است.
توجه: استفاده از خاک برگ مبتنی بر خاک پیت از لحاظ محیط زیست غیربهداشتی است، زیرا این خاک از زمین باتلاقی استخراج می‌گردد. |
| چوب: کنده‌های درخت، قطعات تنه‌ی درخت، بخش‌هایی از شاخه‌ها، قطعه چوب‌ها و سرشاخه‌ها | بنیاد‌های حیات وحش، صنایع دستی محلی و افرادی که تولیداتی از چوب می‌سازند. |
| سنگ: قلوه سنگ، سنگ ریزه‌ها، سنگ لوح، ریگ‌ها | فروشگاه‌های لوازم باغبانی و لوازم فنی (که در بخش‌های باغبانی دارای مجموعه‌های بسیاری از مخلوط‌های دانه‌بندی شده، سنگ‌ریزه‌ها و سنگ‌های بزرگ جالب برای طراحی و منظره‌سازی هستند.)
فروشگاه‌های مصالح ساختمانی (در مقادیر زیاد مثل تن یا نیم تن) فروشگاه‌های خانه‌سازی (اغلب دارای بسته‌های کوچک سنگ‌ریزه‌ی صیقل خورده هستند) فروشگاه‌های حیوانات دست‌آموز دارای بخش‌های آکواریوم |
| گیاهان: گل‌ها، گلبرگ‌ها، انواع سبزی خوردن، برگ‌ها (به‌خصوص برگ‌های معطر)، علف‌ها | پیشنهاد: یک بخش باغبانی داشته باشیم با تمام فعالیت‌های ممکن و مفید این بخش!
حداکثر استفاده را از کاشتن و پرورش دانه‌های معمولی در محیط فضای باز خود به دست آورید: گل‌های مینا (مارگریت، داوودی)، گل‌های قاصدک، گل‌های آلاله، گل رز، شکوفه‌ی گیلاس و هر آن‌چه سالم و قابل دسترس در آن زمان است. |
| دانه‌ها: شاه بلوط‌های هندی، دانه‌های بلوط، میوه‌های درخت چنار | |
| صدف‌ها، پرها، مواد معدنی |
وسایل لازم برای استفاده از مواد طبیعی:
- انتقال‌دهنده‌هایی مانند چرخ‌دستی‌ها، گاری‌ها و سبدها بر روی دوچرخه
- سطل‌های دسته‌دار برای برداشتن و حمل کردن
- بیل‌های دسته بلند، چنگک‌ها، شن‌کش‌ها (غالباً در اندازه‌ی کودکان یا یک یا دو تا با اندازه‌ی بزرگسالان)
- بیلچه‌ها و سایر ابزار دستی در اندازه‌ی کودکان (انواع فلزی آن‌ها معمولاً اثربخش‌تر از نوع پلاستیکی آن‌هاست)
- جاروهای دسته بلند، یک خاک‌انداز و یک قلم‌مو (جارو کردن یک فعالیت جسمی زیاد است که کودکان دوست دارند و می‌توانند در تمیز کردن، برگرداندن ماسه‌های ریخته شده به گودال ماسه‌ها کمک کنند.)
- وسایل کهنه‌ی آشپزخانه (مانند دیگ‌های بزرگ فلزی و ملاقه‌ها)
- جعبه‌های شیر و نان
- ناودان‌ها و لوله‌های پلاستیکی
- غربال‌های باغبانی
- منبع آب، شیلنگ و قوطی‌های آب
- لباس‌های محافظ، مثل لباس‌های بادی؟
- دستکش باغبانی به اندازه‌ی کودکان (برای آن‌هایی که نمی‌توانند یا دوست ندارند با ماسه و خاک تماس مستقیم داشته باشند.)
در کنار ابزار بالا وسایل زیر به‌خصوص برای بازیهای تخیلی در همچین فضایی مناسب هستند:
- حیوانات دنیای کوچک، مثل دایناسورها، حیوانات وحشی، اهلی، خانگی و چهارپایان کوچک دارای مجموعه‌های موضوعی، آماده و آسان برای حمل در ظرف‌ها یا سبدهای چرخ‌دستی هستند.
- وسایل نقلیه‌ی دنیای کوچک، مخصوصاً آن‌هایی که ردپا برجا می‌گذارند و دارای کانتیرهایی برای پرکردن هستند.
- قطعات تخته، آجرهای کوچک و ابزار خانه‌سازی برای استفاده از ماسه‌ی آبکی، «ساروج؟» و آجر چینی.
- یک صندوق یا جعبه، نقشه‌ها و اشیای دست‌ساز برای پنهان و پیدا کردن به عنوان باستان شناسان یا دزدان دریایی
- اشیایی در خانه بازی برای نشان دادن اجاق گاز و وسایلی میز و صندلی
- ابزاری برای موضوعات ایفای نقش (نقش‌گذاری) مانند اردوگاه، دزدان دریایی، سایت حفاری، ساختمان سازی
- قلاب‌هایی بر روی دیوارها یا نرده‌های نزدیک برای ایجاد سیستم قرقره با سطل‌ها و طناب‌ها
- ابزارهایی برای ساختن پناه‌گاه / کمینگاه: ابزار طبیعی در پناه‌گاه‌ها و سایر ساختمان‌هایی که کودکان ساخته‌اند به شدت از بازی پشتیبانی می‌کند.
نکاتی برای کسب حداکثر استفاده از مواد طبیعی
- بازیهای کودکانه‌ی خود را به یاد بیاورید و خاطرات خود را بیان کنید: اطمینان حاصل کنید که همه‌ی کارکنان اهمیت تعاملات با مواد و ابزار طبیعی را درک کرده و در تحقق آن می‌کوشند.
- اطمینان حاصل کنید که کودکان راحت و آسوده باقی بمانند و یاد بگیرند دست‌هایشان را دهانشان نکنند. عادت شستن دست‌ها را بعد از بازی برقرار کنید.
- کودکان را تشویق کنید از تمامی حواس خود به تناسب استفاده کنند؛ برای مثال جلب توجه کودک به بوی مواد و احساس گل‌ها بر روی لب‌ها و گونه‌هایشان، تشویق کودکان برای قرار دادن پاهای برهنه بر روی مواد طبیعی (گل، ماسه، شن، چمن و علفزار)
- استفاده‌ی کودکان از مواد طبیعی را مشاهده کنید و از مشاهدات برای ارزشیابی و طرح برنامه‌های جدید برای کودکان استفاده کنید.
- مراقبت از دنیای طبیعی را در کودکان بهبود بخشیده و ارتقا دهید.
- تصاویری با کیفیت بالا از اینترنت، تقویم‌ها و کارت پستال‌ها جمع‌آوری کرده و آن‌ها را برای استفاده درمحیط‌های باز با سلفون بپوشانید. از بازی‌ها عکس بگیرید. همچنین به بچه‌ها کمک کنید از ساختمان‌ها یا نمونه‌هایی که می‌سازند عکس بگیرند. از این تصاویر و ساخته‌ها برای بررسی، بازدید و گسترش طرح‌ها و نمایش و ساختن کتاب‌های خانگی کمک بگیرید.
- مراقب نمونه‌هایی که کودکان از مواد برای نشان دادن چیزهای دیگر استفاده می‌کنند باشید؛ زیرا این نوع تفکر برای «رشد شناختی» مهم است و در شناخت و برنامه‌ریزی شما برای کودکان مؤثر می‌باشد.
- زبان را برای توصیف، درک و احساس زیبایی، شکل و خواص مواد پرورش دهید. کتابی با تصاویر رنگی و واژه‌هایی که با یکدیگر مطرح و به توافق رسیده‌اید درست کنید. فضای خالی برای اضافه کردن واژه‌های جدید در نظر بگیرید. واژگان کودکان را در مورد «کاربرد کلمات» همان‌طور که شرح می‌دهید آن‌ها در حال انجام چه کاری هستند توسعه دهید: مخلوط و آسیاب کردن، هم زدن و تکان دادن، الک، حفر، پنهان و پیدا کردن، از پوشش درآوردن، نمایان ساختن، پاشیدن، تپ تپ صدا کردن، کپک زدن، فشردن و آب گرفتن، له کردن و … .
- به کودکان کمک کنید تا داستان‌هایی بازگو یا ابداع کنند که با استفاده از مواد طبیعی آن‌ها را متحد و هماهنگ کند. مثل «هلیم درست کردن سه خرس» یا داستانی که شامل آمیزه‌ای از جادو و افسانه باشد، که قدرت به‌خصوصی را به‌وجود آورد. از عامل بالقوه و استعداد نهانی برای بازی تخیلی دنیای کوچک با استفاده از مواد طبیعی، هم به عنوان طرح‌ها و هم منابع بازی، مانند خانه‌ها، غارها، تونل‌ها و … حداکثر استفاده را ببرید.
- طرح‌ها و ایده‌های خلاق را برای نشانه‌سازی تشویق کنید. برای مثال، با مخلوط ماسه خیس و آبکی و قلم‌موهای رنگ با گِل و چوب بر روی سطوح نرم و با استفاده از سرشاخه‌ها یا چنگک علامت‌هایی ایجاد کنید.
- بر ابداع، آزمایش و کشف تأکید کنید و در مورد بی‌نظمی و کثیف‌کاری در حین بازی با مواد طبیعی نگران نباشید.
