الف-اطلاعات اولیه                                                                                         نوع فیلم: داستانی

ب. تأملات بیشتر: (این قسمت ویژه‌ی کسانی است که می‌خواهند پیش از دیدن فیلم، داستان آن را بدانند)

* نظرات (نقد و بررسی و نکاتی درباب فیلم):

فیلم باران در لفافه‌ی داستانی عاشقانه به بررسی مسائل اجتماعی موجود در جامعه و وضعیت پناهندگان افغان در ایران می‌پردازد و نکات مهمی را در مورد شرایط زندگی آنها بیان می‌کند. مجیدی با به تصویر کشیدن شرایط نابه‌سامان زندگی افغان‌ها و وضعیت کاری دشوار و ناعادلانه‌ی آنها، مخاطب را از منظری تازه با این قشر محروم و تبعیض‌هایی که به آنها روا داشته می‌شود، آشنا می‌سازد.

با توجه به حساسیت‌های موجود در جامعه‌ی ما و برخوردهای ناروایی که با جامعه‌ی مهاجران افغان انجام می‌شود، این فیلم می‌تواند در تغییر دیدگاه‌های مخاطبان نسبت به افغان‌ها تأثیر خوبی داشته باشد و آنها را به همدلی بیشتر با این پناهندگان دعوت کند.

از سوی دیگر تصویر مهاجران افغان در این فیلم نیز مانند بسیاری از فیلم‌های دیگر، مبتنی بر دردها و تاریکی‌های موجود در زندگی آنان است و به توانمندی‌ها و نقاط مثبت فرهنگ و جامعه آنها اشاره‌ای نمی‌کند. قهرمان فیلم، یعنی کسی که دهش می‌کند، یاری می‌رساند، تغییر می‌کند و می‌بالد یک پسر ایرانی است و کسی که به او کمک می‌شود و در موضع ضعف و تا حدی انفعال (حداقل در مورد موضوع عشق) قرار دارد، یک دختر افغان.

گذشته از آن، فیلم به دلایل مهاجرت پناهندگان افغان و شرایط زندگی آنها در افغانستان هیچ اشاره‌ای نمی‌کند و قسمت بزرگی از داستان زندگی آنها را نادیده گرفته است. این­ها همه مسائلی هستند که باعث می‌شود فیلم قادر به ایجاد یک تصویر درست و به‌حق در مورد فرهنگ و مردم افغان، نباشد و بیم آن می‌رود که حتی دردها و سختی‌های زندگی این قشر محروم نیز در میانه‌ی روایت رمانتیک فیلم از عشق، به دست فراموشی سپرده شود.

با این همه، تلاش مجیدی برای به تصویر کشیدن دشواری‌های زندگی مهاجران افغان قابل تقدیر است و می‌تواند به مخاطبانی که اغلب آن­ها در مورد این موضوع بسیار ناآگاه هستند، کمک زیادی کند.

* ملاحظات:

– می­توان گفت که مجیدی در برخی سکانس‌های فیلم خود، نخ‌نما و کلیشه‌ای کار کرده است و این امر به شخصیت لطیف و تصویری که از عشق‌ورزی و علائق او ارائه می‌شود، لطمه‌ی زیادی زده است.

– بر خلاف جوایز بسیار زیادی که این فیلم در زمینه جلوه‌های صوتی و ضبط صدا گرفته است، نسخه‌های موجود فیلم از نظر صوتی کیفیت بدی دارند.

* منابعی جهت مطالعه در مورد فیلم:

×      برای مطالعه بیشتر در مورد فیلم مراجعه کنید به کتاب «باران»، از مجموعه‌ی «فیلمنامه‌های سینمای ایران»، نوشته‌ی «مجید مجیدی»، انتشارات توفیق‌آفرین، چاپ اول، 1380.

×      برای آشنایی با تاریخ افغانستان می توان به کتاب­های مختلفی رجوع کرد؛ از جمله نگاه کنید به کتاب: “احمدشاه مسعود” نوشته صدیقه مسعود، ترجمه ی افسر افشاری، نشر مرکز.

×      کتاب «سرزمین پدری»، نوشته‌ی «هانس گئورک نواک»، ترجمه‌ی «کمال بهروزکیا»، نشر افق. رمانی خوب در زمینه‌ی وضعیت مهاجرین در جوامع پیشرفته و صنعتی.

×      برای مطالعه ی بیشتر در موضوع مهاجرت و پناهندگی رجوع کنید به:

–         گفتگو (فصل نامه ی فرهنگی و اجتماعی)، شماره 11، بهار 1375. شامل موضوعاتی مانند وضعیت پناهنده پذیری ایرانی ها، زنان افغان، کارگران افغان و … . برخی از مقاله های این فصل نامه را می توان در سایت www.noormags.orgپیدا کرد.

–         جامعه شناسی، آنتونی گیدنز، ویراست چهارم، ترجمه حسن چاوشیان، فصل نهم: نژاد، قومیت و مهاجرت، نشر نی.

–         جهانی شدن و جهان سوم، مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، تهران، 1380، فصل سوم: “مهاجرت و تجربه پناهندگان”، فیل مارفلیت.