مؤلفان: استیفن تی هولمز_رونالد ام هولمز، ناشر: جامعه‌شناسان، مترجم: ضیا افراز کنجبین، سال انتشار:۱۳۹۲

در این کتاب نگارندگان که سال‌ها مسئولیت پزشک قانونی را بر عهده داشته‌اند، با موضوعات مختلف همچون: تاریخچه‌ی خودکشی، نظریه‌های مختلف درباره‌ی خودکشی، انواع روش‌های خودکشی، خودکشی در بین گروه‌های مختلف، تحلیل یادداشت‌هایی که در صحنه‌های خودکشی به جا مانده‌اند، تحقیق و بازجویی در مورد خودکشی و پیش‌بینی چگونگی خودکشی در جامعه آینده پرداخته‌اند.

اصطلاح خودکشی به مرگی گفته می‌شود که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم، ناشی  اقدام خود قربانی است که می‌داند کارش این نتیجه را به دنبال خواهد داشت.

دورکیم درکتاب تقسیم کار خود براین اعتقاد است که خودکشی همراه با تمدن ظاهر می‌شود و یا حداقل آن چه به شکل خودکشی در جوامع فروتر ملاحظه می‌شود ، خصوصیات ویژه ای دارد.

او  میزان خودکشی و درجه‌ی پیوستگی افراد در گروه‌های اجتماعی (همبستگی و انسجام اجتماعی)  را مرتبط به یکدیگر می‌دانست. همچنین میزان خودکشی در گروه‌های مختلف اجتماعی را به خصایص این گروه‌ها ربط می داد تا به این طریق به علل اجتماعی خودکشی دست یابد.

دورکیم طبیعت بشر را با رجوع به مفهوم واقعیت‌های اجتماعی تبیین می‌کند. به نظر وی واقعیت‌های اجتماعی تاثیر به سزایی در شیوه‌ی عمل کردن، فکر کردن و احساس کردن ما دارد و این واقعیت‌ها بین شماری از مردم مشترک است. هر چند ظاهراً این واقعیت‌ها نسبت به افرادی که در یک جامعه زندگی می‌کنند، اموری خارجی و بیرونی محسوب می‌شوند، اما بر وی اقتدار آمرانه‌ای را اعمال می‌کنند.

نتایج بررسی‌های دورکیم درباره ریشه‌های خودکشی:
خودکشی در بین مردان نسبت به زنان، بیشتر است.
در میان مجردها نسبت به دارندگان رابطه جنسی.
در بین افراد بدون فرزند نسبت به افراد فرزنددار.
در میان پروتستان‌ها نسبت به کاتولیک‌ها و یهودیان بیشتر است.
در میان سربازان نسبت به غیرنظامیان بیشتر است.
در زمان صلح نسبت به زمان جنگ بیشتر است. (برای مثال، میزان خودکشی در فرانسه کودتای لوئیس _ناپلئون بناپارت کاهش یافت. همچنین، جنگ، میزان خودکشی را کاهش داد؛ پس از سومین جنگ استقلال ایتالیا -جنگی که سال ۱۸۶۶ بین اتریش و ایتالیا شروع شد- میزان خودکشی در هر دو کشور، ۱۴ درصد کاهش یافت).

او نتیجه گرفت که هرچه سطح تحصیلات بالاتر باشد، احتمال اینکه فرد خودکشی را انتخاب کند بیشتر است؛ با این حال، دورکیم ثابت کرد که همبستگی بین دین و میزان خودکشی افراد، بیشتر از سطح تحصیلات افراد است؛ به طور مثال یهودیان به‌طور کلی، تحصیلات بالایی داشتند ولی درصد خودکشی در آن‌ها پایین است.

دورکیم در نظریه خود  انواع خودکشی را به چهار دسته تقسیم کرده است:
۱_ خودکشی خودخواهانه: دورکیم این نوع خودکشی را خاص جوامع و اجتماعاتی که دارای سنت فرد‌گرایی، استقلال‌طلبی افراد، خوداتکایی و خودکفایی می‌باشند، می‌داند .
در چنین جوامعی تضعیف روح جمعی، بی‌طرفی سازمان‌های اجتماعی در مسئولیت‌های فردی، غلبه مناسبات و روابط  رسمی بر روابط اولیه و صمیمانه، عدم تعلق عمیق فرد به گروه، کمبود یا اختلال شدید همانند‌سازی با گروه‌های اجتماعی و عدم پشتیبانی اجتماعی و سرپرستی عاطفی و روانی سازمان‌ها از فرد، سبب افزایش تمایل او به خودکشی در شرایط بحرانی می‌گردد. در این جوامع افراد شدیداً به اراده خود وابسته‌اند و رفتاردخود را بنا به میل شخصی‌شان تنظیم می‌کنند و ارزش‌های حاکم بر جامعه در انتخاب آن‌ها تاثیری ندارد.
ویتنی پوپ استدلال دورکیم را درباره‌ی خودکشی خودگرایانه به اختصار زیر جمع‌بندی می‌کند :
«هر چه میزان کنش متقابل اجتماعی کم‌تر باشد، احساسات جمعی ضعیف‌تر است؛ هرچه احساسات جمعی ضعیف‌تر باشد، یگانگی اجتماعی ضعیف‌تر است؛ هر چه یگانگی اجتماعی ضعیف‌تر باشد، افراد کمتر به منافع اجتماعی نظر دارند؛ هر چه افراد کم‌تر به منافع اجتماعی نظر داشته باشند، در زندگی معنای کم‌تری می‌یابند و میزان خودکشی اجتماعی زیادتر می‌شود».

۲- خودکشی دگر‌گرایانه: خودکشی دگر‌خواهانه بیشتر در جوامع ابتدایی و به صورت یک وظیفه اجتماعی تجلی پیدا می‌کند‌؛ مثل رسم ساتی هندوان یا خودکشی مردان درآستانه سالمندی وافراد بیمار در قبایل فیجی ومانگا‌.
در این گونه جوامع میزان کنترل و فشار گروهی به شدت بالا‌، تعلق گروهی بسیار عمیق و همانند‌سازی با گروه بسیار شدید است تا حدی که موجودیت فردی مستقل از موجودیت گروهی نامفهوم قلمداد می‌شود.  درمجموع می‌توان گفت که در این گونه جوامع، تقسیم کار محدود، احساس همبستگی بالا و پیوند و احساس یگانگی به علت همانندی شرکت در آداب و رسوم مشترک می‌باشد.

۳- خودکشی آنومیک: خودکشی ناشی از نابسامانی بیانگر انحطاط اخلاقی فرد و عدم جهت‌گیری اجتماعی است که با تحولات چشمگیر اجتماعی و اقتصادی، مرتبط است. این خودکشی، محصول مقررات‌زدایی اخلاقی و عدم تعریف خواسته‌های مشروع از طریق محدودسازی اخلاق اجتماعی است که می‌تواند معنا و نظمی را بر وجدان فرد تحمیل کند.
این نوع (از دید دورکیم)، نشانه شکست توسعه اقتصادی و تقسیم کار در تولید همبستگی ارگانیک است؛ دورکیم توضیح می‌دهد که در چنین جوامعی، بی‌نظمی اخلاقی، حاکم است و افراد، حدود خواسته‌های خود را نمی‌دانند و از جایگاه خود در جامعه، آگاهی چندانی ندارند و دائماً در ناامیدی هستند. این خودکشی می‌تواند موقعی رخ دهد که آن‌ها از جهت ثروت، دچار تغییرات شدیدی همچون: بحران اقتصادی یا دستاوردهای بادآورده باشد که در هر دو مورد، انتظارات پیشین از زندگی، کنار گذاشته می‌شود و انتظارات جدیدی ایجاد می‌شود تا بتوانند وضع جدید خود را در راستای محدودیت‌های جدید، هماهنگ کنند.

۴- خودکشی تقدیرگرایانه: این خودکشی نوعی عکس‌العمل به بازبینی ،کنترل و تنظیم اجتماعی جامعه است؛ زمانی که جامعه به حد مفرط و شدیدی دست به «ایجاد نظمی دستوری» می‌زند و فرد به شدت تحت انقیاد و تقلید اجتماعی قراردارد وهرچیزی تحدید شده، کنترل شده، منظم ،خشک و بی‌روح است. دراین مواقع حق گزینش از افراد سلب شده و فرد تحت شرایط اجباری، نمی‌تواند اهداف و راه های رسیدن به آن‌ها را فراهم کند.

منبع: سایت ویکی‌پدیا

نویسنده: ادوین اشنایدمن

منبع: فصلنامۀ ترجمان علوم انسانی

نویسنده: هدا خطیبی ـ‌روانپزشک

مسدود شدن جریان خشم به سمت بیرون یا موضوع برانگیزاننده، مسیر آن را به سمت درون یا موضوعی نامرتبط منحرف می‌کند. تغییر جهت جریان خشم یک پویایی روان‌شناختی است که یکی از شرایط زمینه‌ساز آن، قرار گرفتن منشأ تولید خشم، در جایگاهی دور از دسترس، انتقام‌‌جو یا تهدیدکننده است. خشمِ احساس‌شده، در برخورد با محیط حاکم ناپذیرا، در وضعیتی محبوس، مبدّل، تغییر مسیر یافته به سمت خود و تغییر شکل یافته به صورت افسردگی، به حیات خود ادامه می‌دهد. خودسرزنشگری، احساس بی‌ارزشی، احساس پوچی، میل به خودکشی، ‘تظاهرات خاموشی’ از خشم، در وضعیتی معطوف شده به سمت درون هستند.

گویش یک فرد افسرده‌ بسیاری از اوقات دربردارنده‌ی ابراز بیرحمانه‌ی سرزنش، بی‌ارزش‌سازی و خشم نسبت به خود است. تا جایی که خود را مستحق تنبیه، تباهی و مرگ می‌داند. چنین دیالوگی میان فرد افسرده با خویش، در جایی، همانندسازی با زبان مراقبان اولیه و منابع قدرت مهم زندگی‌اش است در روشی که او را مورد خطاب قرار می‌داده‌اند؛ و از زاویه‌ای دیگر، تغییر جهت جریان خشمی به سمت خود است که امکان ابراز آن به سمت منابع قدرت تهدیدکننده وجود نداشته است. با پویایی‌های مشابهی، جامعه ما در معرض سقوط به یک افسردگی اساسی عمیق قرار دارد. قرار گرفتن واحدهای سازنده‌ی یک اجتماع مورد متهم‌سازی در سطح وسیع، و از آن سو انسداد جریان خشم، می‌تواند منجر به درونی‌سازی خودشکنانه‌ی خشم در روان تک‌تک اجزای سازنده این ساختار جمعی شود‌.

برخورد ایذایی و تباه‌کننده با جریان ابراز خشم، جامعه ما را با تظاهراتی در سطوح دیگر مواجه می‌کند. نظریه‌ی روان‌کاوانه‌ی رونالد فربرن بر این باور استوار است که ابعاد غیرقابل‌فهم یا توجیه‌ناپذیر از رفتار منبع قدرت، در تلاشِ ناخودآگاه برای قابل‌فهم شدن یا تغییر داده شدن، به دنیای درون برده می‌شوند و تبدیل به بخشی از منش فرد می‌شوند. بر این اساس، همانندسازی با یک ویژگی آسیب‌رسان، نوعی حفظ مخفیانه‌ی رابطه با آن، در تلاش ناامیدانه برای تغییر آن ویژگی است. حرکت یک جامعه به سمت ناامیدی از تغییر یا فهم رفتاری در منبع قدرت، می‌تواند او را به سمت درونی‌سازی ویژگی‌های مخرب در رفتار آن منبع قدرت ببرد. تنیده‌شدن ابعاد پرخاشگرانه و غیرقابل‌فهم در رفتار حاکمان، با تار و پود روان جمعی ما، می‌تواند عرصه‌های کوچک و بزرگ زندگی روزمره‌مان را تبدیل به میدان‌های متهم‌سازی، اثبات برتری، غلبه، قدرت‌نمایی، و بی‌شفقتی کند. پویایی‌های بدخیمی که نیروی تحلیل‌برنده‌ی آن‌ها از درون، به سادگی درمان‌پذیر نخواهد بود.

منبع: کانال تلگرامی علی نیک‌جو «روان‌پزشک- روان‌درمانگر تحلیلی»