جان پیلجر – مستند ساز استرالیایی- در سال 2002 فیلمی ساخت به نام «فلسطین هنوز مسئله است[1]». این فیلم داستان نزدیک به یک میلیون فلسطینی را روایت میکند که در سالهای 1948 و 1967 از خانههایشان به زور رانده شدند. بیست و پنج سال بعد، پیلجر به کرانهی غربی، غزه و اسراییل رفته تا بپرسد چرا فلسطینیانی که حق بازگشتشان توسط سازمان ملل، بیش از 50 سال است که به رسمیت شناخته شده، هنوز در برزخی رقتانگیز زندگی میکنند؟ چرا هنوز در سرزمین خودشان، تحت طولانیترین اشغالگری عصر جدید، آوارهاند؟
پیلجر در آغاز میگوید: «اگر بخواهیم از بیعدالتی سخن بگوییم، [از 1972 تا کنون] چیزی تغییر نکرده است، اما چیز دیگری هست که تغییر کرده و آن خود فلسطینیها هستند: آنان به مبارزه برخاستهاند. این مردم که مدتهاست بدون کشورند و مدام تحقیر شدهاند، در برابر ارتش عظیم اسراییل به مقاومت برخاستهاند؛ هرچند که مانند اسراییل هواپیما و بالگرد جنگی و موشک ندارند. برخی از این مردم از سر استیصال به روشهای تروریستی مانند بمبگذاری انتحاری روی آوردهاند، اما ترور و وحشت واقعی را خود فلسطینیان روز به روز حس میکنند، ترور ناشی از کنترل بیرحمانهی تقریباً همهی جنبههای زندگیشان توسط اسراییل، آنچنان که گویی در یک زندان رو باز زندگی میکنند. این فیلم دربارهی فلسطینیان و گروهی از اسراییلیهای شجاعی است که در دیربازترین مبارزهی بشر، با هم متحد شدهاند: مبارزه برای رهایی.»
پیلجر تاریخ فلسطین در قرن بیستم را به شکل قابل فهمی به ایجاز بیان میکند- تاریخ منازعه بر سر زمین. او به یادمان میآورد که صهیونیستها 78 درصد از سرزمین فلسطینیان را در بدو تشکیل اسراییل تصاحب کردند و همان 22 درصد باقیمانده برای فلسطینیها هم تحت اشغال اسراییلیها مانده است.
او در مجموعهای از مصاحبههای نادر با اسراییلیها و فلسطینیان، با خانوادهی بمبگذاران انتحاری و قربانیان ایشان گفتگو میکند. پیلجر تحقیر فلسطینیان را در هزارتوی بیشمار ایستهای بازرسی به تصویر میکشد، با سیستمی برای مجوزهای عبور که بیشباهت به سیستم معروف رایج در رژیم آپارتاید آفریقای جنوبی نیست.
زنی در فیلم تعریف میکند که چگونه هنگام نزدیک شدن زمان زایماناش، پس از تحقیر شدن و خشونت دیدن از سربازان ایست بازرسی که جلوی رسیدن او به بیمارستان را گرفته بودند، به خانه، باز میگردد و پسرش را همانجا به دنیا میآورد؛ در شرایطی که مادرشوهرش بند ناف کودک را در نبود امکانات پزشکی با یک تیغ میبرد. این کودک چند ساعت بعد جان سپرد.
جان پیلجر به اردوگاههای آوارگان سر میزند و با کودکان ملاقات میکند، بچههایی که به گفتهی او دیگر مثل بقیهی کودکان دنیا رؤیا نمیبینند، و اگر هم رؤیایی ببینند دربارهی مرگ است. او به ساختمان وزارت فرهنگ فلسطین در رامالله سر میزند، جایی که به تازگی مورد حملهی اسراییل قرار گرفته بود و در مییابد که سربازان اسراییلی در و دیوار اتاقهای این ساختمان را به مدفوع آلودهاند و نقاشیهای کودکان را که در اتاقی نگهداری میشده، با پاشیدن رنگ تخریب کردهاند!
در این فیلم رؤسای جمهور آمریکا را میبینیم که پیاپی از اسراییل حمایت میکنند. پیلجر اسراییل را «کلانتر آمریکا در خاورمیانهی نفتخیز» میداند، کشوری که میلیاردها دلار کمک مالی و آخرین سلاحهای ساختهشده را از آمریکا دریافت میکند؛ سلاحهایی مثل هواپیمای F-16، بمبها، موشکها و بالگردهای آپاچی. او میگوید انگلیس هم- هر چند در ظاهر اشغال را محکوم میکند- فعالانه به ارتش اسراییل کمک میکند.
«در چهارده ماه نخست انتفاضه، دولت تونی بلر 230 مجوز صادرات اسلحه و تجهیزات نظامی به مقصد اسراییل صادر کرده است. بلر گفته است: “هر چه از دستمان بر بیاید برای صلح و پایداری در خاورمیان انجام خواهیم داد” ». در نتیجه اکنون اسراییل چهارمین ارتش بزرگ دنیا را داراست.
پیلجر نتیجه میگیرد: «واقعیت این است که اسراییلیها هرگز روی صلح را نخواهند دید مگر زمانی که درک کنند که فلسطینیها هم به اندازهی ایشان حق بهرهمندی از استقلال و صلح را دارند. اخیراً اسقف دزموند توتو، این ندای بیدار آزادی، گفته است: “آیا مردم یهودی اسراییل به این زودی مجازات جمعیشان، تخریب خانههایشان و تحقیرشدنشان[توسط نازیها] را فراموش کردهاند؟” در این فیلم میتوان دید که وجدانهای بیداری در اسراییل هستند که هنوز این واقعیتها را فراموش نکردهاند و به انتقاد از سیاستهای حکومتشان میپردازند. ایشان نمایندهی ارزشهای انسانی سنّت یهودی هستند. اشغال فلسطین باید همین اکنون پایان یابد […] آیا این امر غیرممکن است؟ و آیا تاریخ از نو شاهد نتیجهی سکوتی دیگر خواهد بود؟[2]»
[1] این فیلم را میتوانید از این آدرس مشاهده کنید: http://johnpilger.com/videos/palestine-is-still-the-issue
[2] اشاره به سکوت کشورها در برابر نسلکشی یهودیان در جنگ جهانی دوم است.