الف-اطلاعات اولیه                                                                               نوع فیلم: مستند

ب. تاملات بیشتر

*نظرات (نقد و بررسی و نکاتی درباب فیلم):

«فقر جهانی چیزی نیست که به طور اتفاقی رخ داده باشد. فقر، با پیروزی نظامی، برده داری و استعمار آغاز شد و به تصاحب زمین‌ها، معادن و نیروی کار اجباری منتج گردید. امروزه، مشکل هم‌چنان ادامه دارد، به خاطر بدهی‌های غیرمنصفانه [کشورهای جهان سوم به کشورهای توسعه یافته]، بازرگانی و سیاست‌های مالیاتی رایج. به عبارت دیگر، کشورهای ثروتمند از کشورهای فقیرِ در حال توسعه سوءاستفاده می‌کنند.

فیلیپ دیاز، کارگردان فیلم، تبیین می‌کند که بحران مالی فعلی، به چه شکلی، نتیجه ی مستقیم این سیاست‌هایی است که قرن‌ها ادامه داشته‌اند اما مورد اعتراض قرار نگرفته اند. فیلم “پایان فقر؟” این پرسش را پیش می‌کشد که چرا 20 درصد از جمعیت زمین، از 80 درصد از منابع زمین استفاده می‌کنند و 30 درصد بیش‌تر از آنچه زمین می‌تواند بازسازی کند، مصرف می‌نمایند؟ این اعداد بدان معنا است که ادامه دادن به این سبک از زندگی برابر است با این که انسان‌های بیش‌تر و بیش‌تری در زیر خط فقر غرق شوند.

 فیلم “پایان فقر؟” به سراغ زاغه‌ها و محله‌های محروم افریقا و حاشیه‌های شهرهای امریکای لاتین می‌رود و هم‌چنین [درباره ی فقر و محرومیت حاشیه نشین‌های شهری و کشورهای جهان سوم] دیدگاه‌ها و نظرات اندیشمندان مختلفی را جویا می‌شود: برندگان جایزه ی نوبل مانند آمارتیا سن و جوزف استیگلیتز؛ نویسندگان مطرحی مانند سوزان جورج، اریک توسان، جان پرکینز، چالمرز جانسون؛ پرفسورهای دانشگاهی‌ای مانند ویلیام ایسترلی و میشل واتس؛ وزرای دولتی‌ای مانند آلوارو گارسیا لینرا، معاون رئیس‌جمهور بولیوی؛ و رهبران جنبش‌های اجتماعی در برزیل، ونزوئلا، کنیا و تانزانیا.

پرسش اساسی ای که فیلم از ما می‌خواهد تا بار دیگر به آن بیندیشیم این است که”آیا ما می‌توانیم با نظام اقتصادی رایجِ فعلی، فقر را پایان دهیم؟ یک بار دیگر فکر کنید!“[1]

فیلم پایان فقر؟ مسئله ی فقر را در ابعاد جهانی آن بررسی می‌نماید و چندان به این امر نمی‌پردازد که انسان‌ها چه فعالیت‌های فردی و یا اجتماعی‌ای می‌توانند در طول زندگی روزمره ی خود در پیش بگیرند تا به رفع محرومیت کمک کرده باشند. در واقع مسئله ی فیلم این است که برای رفع فقر، کدام سیاست‌های کلان اقتصادی باید تغییر نمایند. از این جهت می‌توان گفت که فیلم درباره ی رسالتی که تک تک ما در مسیر زندگی روزانه ی خود داریم تا با نابرابری و رنج‌های حاصل از محرومیت مبارزه کنیم، چندان سخنی نمی‌گوید.

چشم انداز این فیلم بیش‌تر متمرکز بر این است که کدام موانع جهانی بر سر راه توسعه ی کشورهای محروم جهان سوم وجود دارد و به علل و ریشه های داخلی ناکامی اقتصادی کشورهای در حال توسعه اشاره نمی‌کند. از این رو، نباید متأثر از این فیلم، بپنداریم که تمامی مشکلات کشورهای در حال توسعه، ریشه در سلطه و اعمال نفوذ خارجی دارد.

*ملاحظات:

زیرنویس‌های فیلم، در اغلب موارد دارای پیامی مهم و اساسی هستند و فهم آن‌ها، احتیاج به تمرکز و دقت دارد. گاهی نیز، برای درک نکته ی مورد نظر گوینده، می‌بایست اندکی توقف و تأمل نمود. به همین خاطر، فیلم را حتی المقدور باید در فضایی آرام تماشا کرد.

*منابعی جهت مطالعه در مورد فیلم:

دو کتاب زیر، به شکلی زنده، تجربی و عمیق به مسئله ی فقر، حاشیه نشینی و ریشه های آن می‌پردازند:

–         کتاب اندرون جهان سوم(کالبدشکافی فقر)؛ نوشته ی پال هریسون؛ ترجمه ی شهریار آژغ؛ نشر اختران.

–         کتاب “شهرهای در سایه” (میلیاردها محله ی حاشیه نشین در دنیای جدید شهری)؛ نوشته ی رابرت نیو ویرث؛ ترجمه احمد پوراحمد و سایرین؛ انتشارات دانشگاه تهران.