– چه کسی شهر هفت دروازهی “تب[1]” را بنا کرد؟
در کتاب‌ها، نام فرمانروایان را خواهی یافت.
– آیا فرمانروایان، تخته سنگ‌ها را به دوش کشیدند؟
و شهر بابِل را، که چندین و چند بار ویران گشت،… چه کسی آن را چندین و چند بار بازسازی کرد؟
کارگران شهر زرّین لیما[2]، خود در کدام خانه ها زندگی می‌کردند؟
آن شبی که ساخت دیوار چین به پایان رسید، بنّاهایش کجا رفتند؟
«روم بزرگ، پر از بناهای افتخار و یادبودهای پیروزی است.»
– چه کسی آن‌ها را بر پا کرده است؟ و قیصرهای روم بر چه کسانی پیروز می‌شدند؟
آیا بیزانس، که این چنین در اشعار ستوده می‌شود، همه ی ساکنانش در قصر می‌زیستند؟
در آتلانتیس افسانه ای،
حتی در آن شب که دریا آن را به کام خود کشید،
به دریاافتادگان، بر سر بردگان خود نعره می‌کشیدند.
«اسکندر جوان، هند را فتح کرد.»
– به تنهایی؟
قیصر که قوم “گُل”را در هم کوبید،
آیا حتی یک آشپز به همراهش نبود؟
«فیلیپ، پادشاه اسپانیا، آن هنگام که ناوگاونش غرق شد، گریست.»
– آیا او تنها کسی بود که گریه کرد؟
«فردریک دوم در جنگ‌های هفت ساله پیروز شد.»
– هیچ‌کس دیگری در این پیروزی نقش نداشت؟
* * *
«در هر صفحه ای [از تاریخ]، یک فتح و پیروزی می‌بینیم!»
– چه کسی غذای جشن را برای فاتحان می‌پخت؟
«هر ده سال، شاهد یک مرد بزرگ بوده ایم!»
– چه کسی هزینه ی آن را پرداخت؟
* * *
روایت های بسیار…
پرسش های بسیار.
(شعری از برتولت برشت)
1) تِب یا تِبِس، نام شهری باستانی در مصر باستاناست که مدت زمان درازی پایتخت بوده است. آثار باستانی به جامانده از تبس می‌رساند که این شهر در نقطه ی والایی از تمدن در مصر باستان بوده‌است.
